II. Sanatta ahlaki
III. Sanatta değişik ahlaki teoriler
IV. Sanatta ahlaki problemler
V. Sanat yaratımının etiği
VI. Sanat eleştirisinin etiği
VII. Sanat koleksiyonculuğunun etiği
VIII. Sanat sergilemenin etiği
IX. Sanat eğitiminin etiği
Malum Sorular
1. Etik
2. Ahlak
3. yaratıcı anlatım
4. sanat
5. dürüstlük
| Antet | Yanıt |
|---|---|
| Etik | Doğru ve yanlış huy ilkeleri |
| Ahlak | Doğru ve yanlış hakkındaki bir takım itikat |
| Yaratıcı anlatım | Kendini sanat ya da öteki yaratıcı araçlarla anlatım etme eylemi |
| Sanat | Yaratıcı bir emek harcama ya da ürün |
| Bütünlük | Dürüst olma ve kuvvetli etik ilkelere haiz olma niteliği |
II. Sanatta ahlaki
Sanatta etiğin zamanı, antik dünyadan günümüze uzanan uzun ve karmaşa bir tarihtir. Antik dünyada, sanatta ahlaki çoğu zaman dinle yakından bağlantılıydı ve sanatçıların toplumlarının etik değerlerini yansıtan eserler yaratmaları bekleniyordu. Orta Yüzyıl’da, sanat çoğu zaman Hristiyan değerlerini teşvik etmek için kullanılıyordu ve sanatçıların katı etik kurallara uymaları bekleniyordu. Rönesans’ta, sanat daha bağımsız bir anlatım biçimi olarak görülmeye başlandı ve sanatçılar çalışmalarında daha geniş bir etik ve ahlaki tema yelpazesini keşfetmeye başladılar. Çağıl çağda, sanat giderek daha deneysel ve tartışmalı hale geldi ve sanatçılar çoğu zaman çalışmalarını geleneksel etik değerlere meydan okumak için kullandılar.
Sanatta etiğin zamanı büyüleyici bir tarihtir ve topluluğun zamanla değişen değerlerine dair kıymetli bir perspektif sunar. Ek olarak sanatın bir tek bir eğlence biçimi olmadığını, hem de etik ve ahlaki fikirleri keşfetmek ve iletmek için kuvvetli bir enstruman olabileceğini hatırlatır.
III. Sanatta değişik ahlaki teoriler
Sanata uygulanabilecek birçok değişik ahlaki kuram vardır. En yaygın olanlardan bazıları şunlardır:
- Sonuççuluk
- Deontoloji
- Fazilet etiği
- Cemaatçilik
- Varoluşçuluk
Bu teorilerin her birinin kendine has prensip ve değerler kümesi vardır ve sanatta neyin ahlaki neyin ahlaki dışı olduğu hikayesinde değişik sonuçlara varılmasına yol açabilirler. Sözgelişi, sonuççuluk bir eylemin sonuçlarına odaklanır ve topluluk için pozitif yönde neticeleri var ise bir sanat eserini ahlaki olarak değerlendirir. Öte taraftan, deontoloji sanatçının görevine odaklanır ve sanatçının etik yükümlülüklerine müsait olarak yaratılmışsa bir sanat eserini ahlaki olarak değerlendirir.
Sanatta neyin ahlaki neyin ahlaki dışı olduğu sorusuna tek bir doğru cevap olmadığını belirtmek önemlidir. Değişik ahlaki teoriler değişik sonuçlara yol açabilir ve muayyen bir sanat eserinin etiği hakkındaki çoğunlukla münakaşaya yer vardır. Sadece sanata uygulanabilen değişik ahlaki teorileri anlayarak sanat ve terbiye arasındaki karmaşa ilişkiyi daha iyi anlayabiliriz.
IV. Sanatta ahlaki problemler
Sanatta ahlaki problemler muhtelif bağlamlarda ortaya çıkabilir, bunlardan bazıları şunlardır:
- Sanatın yaratımı
- Sanatın yorumlanması
- Sanatın sergilenmesi
- Sanat eserlerinin edinimi ve mülkiyeti
- Sanatın korunması ve restorasyonu
Sanatta en sık karşılaşılan ahlaki sorunlardan bazıları şunlardır:
- Fikri iyelik hakları
- Kültürel tahsisat
- Sertlik ya da öteki kırılgan konuların tasvirleri
- Sanatta hayvanların kullanması
- Sanatın finansmanı
Bunlar sanat bağlamında ortaya çıkabilecek birçok ahlaki sorundan bir tek birkaçı. Her problem karmaşa ve nüanslıdır ve hepsini çözmenin basit bir yolu yoktur. Sadece, bu sorunların bilincinde olarak ve bunlar hakkındaki eleştirel düşünerek, sanata daha ahlaki ve görevli bir yaklaşımı teşvik etmeye destek olabiliriz.
V. Sanat yaratımının etiği
Sanat yaratma etiği karmaşa ve fazlaca yönlü bir mevzudur. Sanat yaratma sürecinde telif hakkı, intihal, el koyma ve sıkıdüzen benzer biçimde pek fazlaca değişik ahlaki problem ortaya çıkabilir.
Sanatçılar için en mühim ahlaki değerlendirmelerden biri telif hakkı mevzusudur. Telif hakkı yasası, sanatçıların yaratıcı çalışmalarını korur ve sanatçıların telif hakkı yasası kapsamındaki haklarını ve sorumluluklarını anlamaları önemlidir. Sanatçılar ek olarak, mali cezalar ve hatta cezai takibat içerebilen telif hakkı ihlalinin ihtimaller içinde sonuçlarının da bilincinde olmalıdır.
Sanatçılar için bir öteki mühim ahlaki problem ise intihaldir. İntihal, başkasının eserini kopyalayıp kendi eserinizmiş benzer biçimde gösterme eylemidir. İntihal, ciddi bir ahlaki ihlali olarak kabul edilir ve sanatçılar için itibarlarına ve kariyerlerine zarar vermek de dahil olmak suretiyle ciddi sonuçlar doğurabilir.
Özümseme, sanat yaratma sürecinde ortaya çıkabilecek alakalı bir ahlaki sorundur. Özümseme, başka bir kültürden bir şey alıp kendi çalışmanızda kullanma eylemidir. Özümseme tartışmalı bir mevzu olabilir ve başka kültürlerden ne süre özümseme yapmanın müsait olduğuna dair basit cevaplar yoktur. Sadece sanatçılar, özümsemelerin potansiyel ahlaki etkilerinin bilincinde olmalı ve çalışmalarının başkaları üstündeki tesirini dikkatlice değerlendirmelidir.
En son, sıkıdüzen sanat yaratma sürecinde ortaya çıkabilecek bir öteki mühim ahlaki sorundur. Sıkıdüzen, saldırgan ya da zararı olan olduğu kabul edilen konferans ya da ifadeyi bastırma ya da yasaklama eylemidir. Sıkıdüzen, anlatım özgürlüğü için ciddi bir tehdit olabilir ve sanatçıların anlatım özgürlüğü haklarını savunmaları önemlidir.
Sanat yaratma etiği karmaşa ve devamlı değişen bir mevzudur. Sanat yaratma sürecinde ortaya çıkan ahlaki sorulara basit yanıtlar yoktur. Sadece, potansiyel ahlaki sorunların bilincinde olarak ve çalışmalarının tesirini dikkatlice değerlendirerek sanatçılar çalışmalarının ahlaki açıdan görevli olmasını sağlamaya destek olabilirler.
VI. Sanat eleştirisinin etiği
Sanat eleştirisi sanatın değerlendirilmesidir ve tartışmalı bir mevzu olabilir. Birtakım insanoğlu sanat eleştirisinin subjektif olduğuna ve doğru ya da yanlış bir cevabın olmadığına inanırken, ötekiler sanatı değerlendirmek için kullanılabilecek nesnel ölçütler olduğuna inanır.
Sanat eleştirisindeki ahlaki, sanat eleştirmenlerinin çalışmalarında rehberlik etmesi ihtiyaç duyulan ilkelerle ilgilenir. Bu ilkeler şunları ihtiva eder:
Dürüstlük: Sanat eleştirmenleri sanat eserlerini değerlendirirken dürüst olmalı, şahsi önyargılarının ya da tarafgirliklerinin görüşlerini etkilemesine izin vermemelidirler.
Hakkaniyet: Sanat eleştirmenleri sanat eserlerini değerlendirirken adil olmalı ve bir sanatçıyı ya da sanat tarzını diğerine tercih etmemelidir.
Hürmet: Sanat eleştirmenleri, eserlerini eleştirdikleri sanatçılara hürmet göstermeli ve sanatçılara şahsi saldırılarda bulunmamalıdır.
Sanat eleştirisinde ahlaki önemlidir zira sanat eleştirisinin adil ve nesnel olmasını sağlamaya destek sağlar. Sanat eleştirmenleri ahlaki olduklarında, sanatın daha iyi anlaşılmasını teşvik etmeye ve sanat hakkındaki daha düşünceli ve bilinçli tartışmaları teşvik etmeye destek olabilirler.
VII. Sanat koleksiyonculuğunun etiği
Sanat koleksiyonculuğunun etiği, kültürel varlıkların mülkiyeti, müzelerin ve galerilerin sanat eserlerini toplama ve sergilemedeki görevi ve sanat koleksiyonculuğunun finansal tesirleri de dahil olmak suretiyle fazlaca muhtelif mevzuları kapsayan karmaşa bir mevzudur.
Sanat koleksiyonculuğunun etiğindeki en tartışmalı konulardan biri kültürel mülkün mülkiyetidir. Birçok sanat eseri cenk ya da çatışma zamanlarında yağmalanmış ya da çalınmıştır ve bu eserlerin orijin ülkelerine iade edilip edilmemesi hikayesinde bir münakaşa vardır. Sözgelişi, Londra’daki British Museum’da antik Mısır’dan kalma büyük bir yaratı koleksiyonu bulunmaktadır ve bu eserlerin Mısır’a iade edilmesi yönünde çağrılar yapılmıştır.
Sanat dünyasındaki bir öteki ahlaki problem ise müzelerin ve galerilerin sanat toplama ve sergilemedeki rolüdür. Müzeler çoğunlukla kültür depoları olarak görülür ve yalnızca sanat içerikli ya da zamanı öneme haiz sanat eserlerini mi toplamaları gerektiği yoksa finansal kıymeti olan sanat eserlerini de mi toplamaları gerektiği hikayesinde bir münakaşa vardır.
En son, sanat koleksiyonculuğunun finansal tesirleri de ahlaki endişe deposudur. Sanat piyasası milyarlarca dolarlık bir endüstridir ve sanat için ödenen yüksek fiyatların spekülasyona ve finansal balonlara yol açabileceği endişeleri vardır. Ek olarak sanat piyasasının adil ve saydam bir piyasa olup olmadığı ya da varlıklı bireyler ve kurumlar tarafınca mı yönetildiği hikayesinde bir münakaşa vardır.
Sanat koleksiyonculuğunun etiği karmaşa ve devamlı değişen bir alandır. Sanat dünyası gelişmeye devam ettikçe, karşılaşmış olduğu ahlaki problemler da gelişecektir.
Sanatın ahlaki değerleri sergileniyor
Sanat sergileme etiği, sanatçıların hakları, izleyicilerin hakları ve sanatın toplumdaki görevi benzer biçimde fazlaca muhtelif mevzuları kapsar. Sanat sergileme bağlamında ortaya çıkan temel ahlaki sorunlardan bazıları şunlardır:
- Sanatın mülkiyeti
- Sanatın sansürü
- Sanatın sahiplenilmesi
- Saldırgan ya da tartışmalı sanat eserlerinin sergilenmesi
- Sanatın eğitimdeki görevi
Bunlar, sanat sergisi bağlamında ortaya çıkan birçok ahlaki sorundan bir tek birkaçıdır. Bu sorunları çözmenin basit bir yolu yoktur ve değişik kişiler, bu sorunların iyi mi en iyi biçimde ele alınacağı hikayesinde değişik görüşlere haiz olacaktır. Sadece, bu sorunların bilincinde olmak ve bunlar hakkındaki düşünceli ve saygılı bir diyaloğa girmek önemlidir.
IX. Sanat eğitiminin etiği
Sanat eğitiminde ahlaki, sanatın öğretimi ve öğrenimine rehberlik etmesi ihtiyaç duyulan etik ilkelere odaklanan bir ahlaki dalıdır. Sanatın toplumdaki görevi, sanat ile reel arasındaki ilişki ve sanat içerikli anlatım etiği benzer biçimde fazlaca muhtelif mevzuları kapsar.
Sanat eğitimine uygulanabilecek birçok değişik ahlaki kuram vardır. Yaygın bir yaklaşım, sanat içerikli özerklik fikrine odaklanmaktır. Bu kuram, sanatçıların etik olarak kabul edilebilir olup olmadığına bakılmaksızın istediklerini yaratma hakkına haiz bulunduğunu savunur.
Sanat eğitiminde etiğe yönelik bir öteki yaklaşım, sanatın toplumdaki rolüne odaklanmaktır. Bu kuram, sanatın sosyal değişimi teşvik etme potansiyeline haiz bulunduğunu ve sanatçıların çalışmalarını mühim sosyal sorunları ele almak için kullanma sorumluluğuna haiz bulunduğunu savunur.
Sanat eğitiminin etiği karmaşa ve sıkıntılı bir mevzudur, sadece dikkate katılması ihtiyaç duyulan mühim bir mevzudur. Sanatın öğretimi ve öğrenimine rehberlik etmesi ihtiyaç duyulan ahlaki ilkeleri anlayarak, sanatın hem yaratıcı bununla beraber görevli bir halde kullanılmasını sağlamaya destek olabiliriz.
S1. Etik nelerdir?
Etik, etik ilkelerin incelenmesi ve bunların insan davranışına iyi mi uygulandığının incelenmesidir.
S2. Ahlak nelerdir?
Ahlak, eylemlerimizi yönlendiren doğru ve yanlış ile alakalı inançlar bütünüdür.
S3. Yaratıcı anlatım nelerdir?
Yaratıcı anlatım, ferdin kendini sanat, müzik, makale ya da öteki yaratıcı araçlarla anlatım etme sürecidir.
S4. Etik ile yaratıcı anlatım arasındaki ilişki nelerdir?
Etik ve yaratıcı anlatım çoğunlukla çatışma halinde olarak görülür, sadece aslen tamamlayıcı olabilirler. Etik, yaratıcı seçimlerimize rehberlik etmeye ve işimizin anlamlı ve müessir olduğu için güvenilir olmaya destek olabilir.
S5. Yaratıcı içinde ne olduğu ahlaki bir halde iyi mi oluşturabilir ve paylaşabilirim?
Yaratıcı içerikleri ahlaki bir halde oluşturmanın ve paylaşmanın birçok yolu vardır. İşte birkaç ipucu:
- Başkalarının haklarına ve mallarına saygılı olun.
- Çalışmalarınızda dürüst ve saydam olun.
- Yaratıcı çalışmalarınızı pozitif yönde değerleri teşvik etmek için kullanın.
Bu ipuçlarını takip ederek yaratıcı çalışmalarınızın ahlaki ve müessir olmasını sağlayabilirsiniz.
0 Yorum